مبحث اول: تعریف واژگان

1. عقد

1-1.  مفهوم عقد

 1-1-1. مفهوم لغوی

عقد، مصدر فعل است، سپس به‌عنوان اسم استعمال شده است و جمع آن عقود می‌باشد و در قرآن کریم آمده است، قوله تعالی: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»[1] ترجمه: اى كسانى كه ایمان آورده‌اید! به پیمان‌ها (و قراردادها) وفا كنید! واژه‌ی عقد در لغت بر معانی بسیاری اطلاق می‌شود ازجمله آن‌ها: گره زدن، بستن، محکم کردن دو چیزی است به یکدیگر به‌نوعی که جدا کردن یکی از دیگری سخت و دشوار باشد^[2]؛ مثل گره زدن ریسمان و نخ به دیگری که از هم منفک نگردد؛ و با یکدیگر تلازم و پیوستگی پیدا کنند. ازاین‌رو علمای لغت در تعریف لغوی عقد را مقابل حلّ به معنای گشودن بکار برده‌اند.^[3] امام خمینی (ره) برای معنای لغوی «عقد»، سه مورد ذکر کرده‌اند: عقد از انعقاد به معنای بسته شدن، غلیظ شدن و سفت شدن، عقد از عِقد به معنای طوق و گردنبند، عقد از عُقدَة به معنای گره. امام خمینی (ره) پس از ذکر این سه معنا می‏فرمایند: «اظهر آن است که عقدِ اصطلاحی در باب معاملات، از ریشه، عُقدَة آمده باشد؛ زیرا علاوه بر این‌که فهم عرفی با این امر همراه است، آیات قرآنی: «و لاتعزموا عُقدَة النکاح»^[4] و «أو یَعْفُوَا الذی بیده عُقْدَةُ النکاح»^[5] شاهد بر این مطلب‏اند».^[6] علمای لغت علاوه بر معنای یادشده، معانی دیگری را ذیل این ماده ذکر کرده‌اند که تا حدودی ارتباط بامعنای بالایی دارد؛ مانند اعتقاد جازم، عهد، ضمان، احکام و ابرام امری.^[7]

.....................

1-1-2.  معنای اصطلاحی

....................

2.  فسخ

2-1.مفهوم فسخ

2-1-1.  مفهوم لغوی

................

3.  اقاله

3-1.مفهوم اقاله

3-1-1.     مفهوم لغوی

...................

4.  انفساخ

4-1.مفهوم انفساخ

4-1-1.     مفهوم لغوی

......................

مبحث دوم: اسباب انحلال عقود

......................

گفتار اول: فسخ

بند اول: ماهیت و مبنای فسخ

1. ماهیت فسخ

......................

2. مبنای فسخ

....................

2-1. توافق طرفین:

.................

2-2. جبران ضرر ناروا

.................

بند دوم: خیارات

..................

الف: خیار

...................

1. مفهوم خیار

1-1. مفهوم لغوی

.................

نظریه اول: ملک فسخ عقد

..................

نظریه دوم: ملک اقرار یا ازاله عقد

.....................

نظریه سوم: اختیار فسخ

....................

نظریه چهارم: حق اختیار فسخ

...............

نظریه مختار

..................

2. واقعیت خیار چیست؟

...................

2-1.          آیا خیار همان حق فسخ است؟

....................

ب: تعداد و اقسام خیارات

..................

1. خیارهای مختص بیع

................

2. خیارهای مشترک

.................

گفتار دوم: اقاله

....................

بند اول: ماهیت و مبنای اقاله

1. ماهیت اقاله

1-1. ماهیت اقاله در فقه

...................

1-1-1. ماهیت اقاله از دیدگاه فقهاء

...................

1-1-2. دلایل نظریه فسخ بودن اقاله

.................

1-2. ماهیت اقاله در حقوق مدنی ایران

...................

1-3. آیا اقاله عقد است؟

..................

2. مبنای اقاله

..................

2-1. مصالح عمومی جامعه

.................

2-2. ضرر و زیان به حقوق شخص ثالث

....................

بند دوم: قلمرو اقاله

................

گفتار سوم: انفساخ

.....................

بند اول: ماهیت و مبنای انفساخ

1. ماهیت انفساخ

...............

2. مبنای انفساخ

................

بند دوم: اقسام انفساخ

...............

1. شرط فاسخ (انفساخ ناشی از تراضی)

................

2. انفساخ ناشی از قانون

...............